موارد استفاده و مزایای بلاک‌چین در زنجیره تامین GS1
مدیریت زنجیره تامین یا SCM، حوزه وسیعی است که شامل کلیه فرآیندها، روندها، سیستم‌ها و استراتژیهای بهینه‌سازی تولید و توزیع محصولات میشود. جنبه‌های متعدد آن نیز شامل برنامه ریزی تقاضا، مدیریت موجودی، و مدیریت تدارکات و تامین کنندگان میباشد.
بلاک‌چین نوعی از فناوری دفتر کل توزیع شده (distributed ledger) است که در آن تراکنش‌ها به بلوکهای داده متصل اضافه می‌شوند و اطلاعات در گروهی از کامپیوترهای متصل نگهداری میشود. در حوزه مدیریت زنجیره تامین، مزایای بالقوه آن شامل افزایش امنیت، کاهش هزینه‌ها، بهبود امور تامین کنندگان و سوابق است. موارد استفاده آن برای زنجیره تامین شامل ایمنی مواد‌غذایی، انطباق، قابلیت ردیابی دارویی، عملیات بررسی تامین کنندگان و ماینینگ (اعتبارسنجی و ذخیره اطلاعات شبکه) است.
فناوری بلاک‌چین درحوزه مدیریت زنجیره تأمین امکان ردیابی کالاها را از تولید تا تحویل به مصرفکنندگان فراهم میکند و سبب افزایش کارایی فعالیتها می‌گردد. توانایی بلاک‌چین برای ثبت هر پیوند و عامل در زنجیره تامین میتواند به شرکتها در بهبود جنبه‌های مختلف عملیات کمک کند، اما استفاده از این فناوری چالش هایی را نیز به همراه دارد.
قابلیت درونکاری و تعامل دادهها و کیفیت دادهها بعنوان نمونه‌هایی از این چالشها ذکر شده است.
مزیتهای استفاده از بلاک چین در زنجیره تامین
مزایای بالقوه بلاک چین برای مدیریت زنجیره تامین عمدتاً از ویژگیهای آن به عنوان یک فناوری ثبت سوابق ناشی میشود. در اینجا چهار مورد از آن مزیتهای خاص آن بررسی می‌گردد:
افزایش امنیت، کاهش هزینه‌ها، بهبود همکاری تامین‌کنندگان، ثبت عینی‌تر و قابل مشاهده سوابق.
- افزایش امنیت
در حالی که هیچ فناوری به طور کامل محافظت نمی‌شود، بلاک‌چین در برابر دستکاری و تقلب مقاوم میباشد. امنیت بلاک‌چین محافظت بهتری از دادهها و سوابق یک شرکت مانند اطلاعات زنجیره تامین آن را ممکن می‌سازد. اطلاعات زنجیره تامین برخی از شرکتها با ارزش ترین دادههای آنان است، بنابراین افزایش امنیت میتواند عملکرد کلی شرکت را بهبود بخشد و از دست رفتن درآمد ناشی از حوادث هک شدن جلوگیری کند.
- کاهش هزینه‌ها
قابلیتهای ردیابی بلادرنگ بلاک‌چین کاربران را میسر می‌سازد تا مشکلات زنجیره تامین را سریع‌تر تشخیص داده و اختلالات زنجیره تامین را کاهش دهند.
ردیابی بلادرنگ بلاک‌چین میتواند سبب صرفه‌جویی در هزینه‌های شرکتها شود زیرا به کاربران کمک می کند تا از مشکلات بالقوه پرهزینه زنجیره تامین اجتناب کنند.
بلاک‌چین همچنین میتواند به شرکتها از جنبه دیگردر صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک کند، زیرا نیاز به ورود و تأیید دستی دادهها را کاهش میدهد، که موجب کاهش تعداد وظایفی که کارمندان باید انجام دهند می‌گردد.
- بهبود همکاری تامین کنندگان
بلاک‌چین یک منبع یکپارچه اطلاعات را فراهم می کند، بنابراین شرکای زنجیره تامین همه می‌توانند دادههای مشابهی را مشاهده نمایند.
شرکای زنجیره‌تامین که همگی قادر به دسترسی به اطلاعات یکسان شدند، احتمال سردرگمی در منابع مختلف برای دادههای زنجیره تامین کاهش می‌یابد و در ارتباط بین شرکای زنجیره تامین بهبود حاصل می‌گردد.
این امر باعث میشود تا شرکا و کسب و کارها همکاری موثرتری را تجربه کنند.
- ثبت عینی‌تر و قابل مشاهده سوابق.
چانچه سؤال و ابهامی بین یک شرکت و تأمین‌کنندگان آن در مورد یک معامله یا وضعیت مشابه ایجاد شود، قابلیتهای ثبت سوابق بلاک‌چین میتواند به طور بالقوه دراین نوع موارد به شرکتها کمک کند. یک شرکت قادر خواهد بود ثابت کند که کارکنانش معامله خاصی را به درستی انجام داده اند یا اینکه یک شرکت تامین کننده کار دقیقی را انجام نداده است.
بعبارتی، داشتن سوابق غیرقابل تغییر فعالیتها در بلاک‌چین، بررسی و نگاه به گذشته واثبات آنچه اتفاق افتاده را بسیار آسانتر می کند.
زنجیره تراکنشهای بلاک چین نیز میتواند به بهبود انطباق شرکت با مقررات و استانداردهای صنعت کمک نماید.به عنوان مثال، شرکتها می‌توانند از بلاک‌چین برای پیگیری امور و فعالیتهای مرتبط با پایداری خود استفاده کنند.
از طرفی، سازمان‌ها همچنین می‌توانند از دادههای زنجیره‌تأمین خود در یک بلاک چین برای مثال در ردیابی مصرف کربن و نظارت بر تأثیرات نیروی کار استفاده کنند.
موارد قابل استفاده برای بلاک‌چین در زنجیره‌تامین
ویژگیهای بلاک‌چین میتواند به چند روش ویژه به شرکتها در انجام عملیات خود کمک کند. در اینجا به چند مورد استفاده آن اشاره میشود.
- ایمنی و ردیابی مواد غذایی
ایمنی مواد غذایی یکی از شناخته شده ترین موارد استفاده برای بلاک‌چین در زنجیره تامین است. بلاک‌چین این امکان را به کاربران میدهد تا اطلاعات مربوط به یک محصول غذایی را از ابتدا تا انتهای چرخه حیات آن مشاهده کنند.
به عنوان نمونه، به گفته آقای Bob Czechowicz، مدیر ارشد نوآوری در سازمان GS1 ایالات متحده، قانون نهایی ردیابی مواد غذایی سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) شرکتهایی که اقلام خاصی مانند سبزیجات برش داده شده و کرههای آجیلی تولید می‌کنند را ملزام میکند تا سوابق خاصی را برای مدت دو سال نگه دارند. شرکتهایی که این نوع مواد غذایی را تولید می‌کنند باید آماده باشند تا در صورت نیاز، دادههای خاصی را در طول یک فراخوان به‌صورت دیجیتالی با FDA به اشتراک بگذارند.
آقای Czechowicz بیان کرد: فناوری بلاک چین (میتواند) یک Leger یا دفتر کل شفاف و غیرقابل تغییر از حرکت آن محصول از طریق زنجیره تأمین فراهم کند.
- قابلیت ردیابی داروها و کاهش تقلب
همانند مواد غذایی، قابلیت ردیابی برای کالاهای دارویی نیز مهم بشمار می‌آید. شرکتها باید بتوانند تقلبی بودن دارو را تأیید نموده و بررسی کنند که آیا داروها برای مثال منقضی شده‌اند یا در حمل و نقل آسیب دیده‌اند.
بلاک‌چین میتواند به شرکتهای داروسازی در کاهش هزینه‌ها در صورت بروز مشکل در یک محصول کمک کند، زیرا قابلیتهای ثبت سوابق بلاک‌چین میتواند به شناسایی محصول خاص یاری کرده و به طور بالقوه از نیاز به یک فراخوان کامل جلوگیری کند.
- تایید اصالت محصول
قابلیتهای ثبت سوابق بلاک‌چین نیز میتواند به شرکتها کمک کند تا در صورت بروز هرگونه اختلاف، منشا محصولات خود را اثبات کنند. این ویژگی میتواند در صنایع خاصی که منشأ یک کالا در آنها بسیار مهم است، ارزشمند باشد.
به عنوان مثال، شرکتی که در کار فروش طلا مشغول میباشد می تواند از بلاک‌چین برای به اشتراک گذاشتن هر مرحله از فرآیند استخراج خود و تولید پس از استخراج استفاده کند.
- مدیریت تامین کنندگان
بلاک‌چین همچنین میتواند به شرکتها در نگهداری راحت تر سوابق تامین‌کنندگان خود کمک کند.
شرکتها قادر خواهند بود از بلاک چین برای ورود تامین‌کنندگان جدید و ردیابی چرخه حیات آنها در شرکت استفاده کنند. این قابلیت همچنین به شرکتها کمک میکند تا سازکاری و تطابق خود را حفظ نمایند، زیرا برخی از قوانین، از جمله قانون زنجیره تامین کشور آلمان، سازمان‌ها را ملزم میکند تا اطلاعات خاصی درباره شرکای زنجیره‌تامین خود، مانند شیوه‌های استخدامی شرکا، مستند کنند.
چالشهای استفاده از بلاک‌چین در زنجیره تامین
همانطوریکه اشاره شد بلاک‌چین میتواند مزایایی را برای عملیات زنجیره تامین خود به شرکت ها ارائه دهد، در عین حال این فناوری دارای چالشها و معایبی نیز میباشد.
- کیفیت دادهها
یکی از مسائل بالقوه کیفیت داده است. “سیستم بلاک‌چین مورد استفاده فقط به اندازه داده هایی است که از آن استفاده می کند.” تمرکز بر کیفیت، کامل بودن و دقت دادهها میتواند به اطمینان از قابلیت اعتماد و اثربخشی فناوری بلاک چین کمک کند.
یکی از مسائل بالقوه کیفیت داده است. سیستم بلاک‌چین فقط به اندازهای خوب است که از دادهها استفاده میکند. تمرکز بر کیفیت، کامل بودن و دقت دادهها میتواند به اطمینان از قابلیت اعتماد و اثربخشی فناوری بلاک‌چین کمک کند.
- تعامل و درونکاری
بر اساس گزارش “استفاده از بلاک‌چین برای ایجاد شفافیت زنجیره تامین”، تعامل و قابلیت همکاری نیز میتواند یک چالش و مشکلی در فناوری بلاک‌چین بشمار آید.
طبق یک گزارش، همانطورکه فناوری بلاک‌چین به رشد خود ادامه میدهد، شبکه‌های آن به استانداردهای تعاملی جهانی نیاز دارند. این موارد به اطمینان از سازگاری انواع مختلف پلتفرم‌های بلاک‌چین و اپلیکیشنهای غیرمتمرکز و همچنین اکو سیستم‌های تکنولوژیکی قدیمی کمک می‌کنند.
- ریسک و خطر امنیت دادهها
مانند هر فناوری دیگری، بلاک‌چین نیز با مشکلات امنیتی بالقوهای همراه است که مدیران زنجیره تامین باید مراقبت آنان باشند.
برخی از مسائل امنیتی بالقوهای که همراه بلاک‌چین هستند عبارتند از:
عدم دانش شرکتها در مورد به روز رسانیهای امنیتی بلاک‌چین و ذخیره سازی کلیدهای رمزنگاری (یکی از اجزای مهم بلاک‌چین) در کامپیوترها، که کلیدها را برای افراد مضری که آنها را کپی می‌کنند رها و باز می گذارد. بنابراین پیشنهاد شده است رهبران و مدیران زنجیره‌تامین باید قبل از اجرای این فناوری، آسیب‌پذیری‌های امنیتی بلاک‌چین را بیاموزند.
منبع: